شب «مِتِل‌رُوات » در گناوه برگزار شد

دکتر یعقوب پولادی و مصطفی خرمی کارشناسان این برنامه روایت‌های بومی محلی گناوه را از منظر اسطوره‌شناسی و فرهنگ‌عامه مورد بررسی قرار دادند.

به گزارش «سیرنگ»، در این نشست هر دو مهمان «فرهنگ عامه» را موجب صلح و دوستی و دلیل قوام جامعه و رشد و اشاعه آن را عامل وحدت بخش و متعالی جوامع بشری عنوان کرده و آداب و آئین بومی محلی را سند هویت و به عنوان شناسنامه جامعه دانستند.

مصطفی خرمی «دانش عامه» را به دو دسته مادی و معنوی تقسیم کرد و افزود: دسته مادی مانند جغرافیا، اقلیم و محل سکونت که مربوط به شیوه زندگی مردم است و خرده‌فرهنگ‌ها را شکل می‌دهد و دسته معنوی مانند زبان و گویش اقوام است.

خرمی ارزش دانش عامه را به مثابه آئینه ذوق، هنر، معرفت، اخلاق، خوی جوامع برشمرد که با سایر ملل رابطه تاریخی، مذهبی و فلسفی دارد و می‌تواند سفیر دوستی یک ملت در نزد جهانیان باشد.

وی همچنین فرهنگ عامه را عامل حفظ نهادهای اجتماعی عنوان کرد.

وی در ادامه برخی از افسانه‌های محلی گناوه و ریشه مشترک آن با دیگر شهرها اشاره کرد و یادآور شد: تقابل خیر و شر نقطه اشتراک آن‌ها است و نقطه شروع نگاه ویژه به فرهنگ عامه در ایران از صادق هدایت و در ادامه دهخدا است.

مصطفی خرمی با اشاره به افسانه‌های محلی مثل افسانه «تُملی»، افسانه «ملک‌محمد»، افسانه «کره اورباد»، افسانه «بی‌بی بی دل هوا و ماه سبز قبا» و… با ذکر داستان آنها به صورت مختصر بخشی از افسانه‌های بومی گناوه را برای حاضرین معرفی و واکاوی کرد.

در ادامه دکتر یعقوب پولادی درباره کارکرد «ادبیات عامه» توضیحاتی ارائه داد و ادبیات عامه را شامل قصه‌ها، مثل‌ها، افسانه‌ها و اسطوره‌ها معرفی کرد.

پولادی گفت: ادبیات خاص محصول بورژوازی است با یک زبان پر تشبیه و تکنیکال با نثری سنگین، که در نقطه مقابل آن ادبیات عامه با نثری روان و بی‌آلایش است.

پولادی ریشه ادبیات خاص را با ذکر مثال‌هایی در ادبیات عامه معرفی کرد و افزود: متأسفانه امروزه آداب و رسوم بومی مثل حرف زدن با گویش محلی در نزد مردم غالباً عیب محسوب می‌شود.

پولادی در ادامه صحبت‌های خود به بحث اسطوره در ادبیات عامه پرداخت و اسطوره را باور کهن اقوام نخستین تعریف و بیان کرد: نگاه به اسطوره باید از منظر جامعه‌شناسانه باشد.

وی نیز تقابل بین خیر و شر را در بین اسطوره‌های کهن پر رنگ دانست و گفت: ردپا و تأثیر این نگاه خیر و شر نسبت به اساطیر را می‌توان در ادیان نیز دید.

این کارشناس اصول مشترک بین اقوام مختلف را با ذکر مثال‌هایی مثل ازدواج و شکل حکومت برشمرد و گفت: سه لایه خانواده، هویت فردی و روابط اجتماعی بین اقوام مختلف در شکل‌گیری فرهنگ عامه مؤثر دانست.

پولادی نقش «داستان» در انقلاب مشروطه و استفاده امثال دهخدا برای آگاهی بخشی و مبارزه با وارد کردن عنصر ادبیات عامه به داستان را نمونه‌ای از غنای فرهنگ عامه برشمرد.

وی یکی از دلایل اصلی اسطوره‌های موازی در بین اقوام را مهاجرت عنوان کرد.

پولادی در ادامه با پرداختن به سه پرسش اصلیِ «خاستگاه – کارکرد – موضوع» بحث شکل‌گیری اسطوره‌ها در بین اقوام و ملل و اینکه اسطوره‌ها با چه نیازی شکل گرفته‌اند و چه استفاده‌ای برای برطرف کردن آن نیاز از آن شده. را تشریح کرد.

وی «نیازهای مشترک» را در خلق اسطوره‌های موازی مهم عنوان کرد.

پولادی در بخش پایانی صحبت‌های خود با اشاره به اسطوره آفرینش مهر که در ادیان دیگر بازتولید شده است و با ذکر مثال‌هایی مثل قربانی کرد گاو و گوسفند نقش اسطوره‌ها را در باورهای عامیانه مردم بازگو کرد.

وی پشتوانه فرهنگی قوی را عامل نفوذ یک اسطوره از دل هزاران سال و رسوخ آن به فرهنگ امروز مردم عنوان کرد و با اشاره به روات های محلی مثل غولک، اهل اونا، جن و… صحبت‌های خود را جمع‌بندی و تمام کرد.

در بخش پایانی برنامه مدعوین و شرکت کنندگان نظرات و سوالات خود را مطرح کردند.

منبع: مهر