رادیو مخاطبان وفادارش را دارد

به گزارش «سیرنگ» به نقل از بامداد جنوب - داود علیزاده: نگین کتویی‌زاده متولد تیر 1357 بازیگر، دوبلور و تهیه‌کننده و کارگردانی رادیو است که تحصیلات خود را در رشته‌ لیسانس مدیریت دولتی و همچنین تحصیلات تکمیلی در رشته‌های کارشناسی ارشد ارتباطات و رسانه گرایش تهیه‌کنندگی رادیو و کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی به انجام رسانده است. وی سابقه بیش از دو دهه کار در رادیو را دارد و از فعالیت‌های رسانه‌ای وی می‌توان به برنامه‌های رادیویی همچون سلام بوشهر، پنج‌دری، مسابقه سی مو سی تو اشاره کرد. بامداد جنوب با این بانوی توانمند گفت‌وگویی داشته است که در ادامه خواندن آن خالی از لطف نیست.

خانم کتویی‌زاده در آغاز بفرمایید که چطور شد وارد خانواده رادیو شدید؟

سال 72 بود که گفتند رادیو بوشهر نیرو لازم دارد. برای تست رفتم؛ اما قبول نشدم. شاید دلیلش سن پایین و کم تجربگی‌ام بود. آن زمان کلاس دوم دبیرستان بودم. مجدداً سال هفتادوپنج بود و ما سر تمرین نمایش خاک و خورشید به کارگردانی پیمان زند بودیم که یکی از بازیگران گفت: رادیو اعلام نیاز نیرو کرده است. مجدداً تست دادم و خاطرم هست که هفتاد نفر بودیم و فقط دو نفر نیرو لازم داشتند. شاید برای مخاطبان جالب باشد که به خاطره آن روز هم اشاره کنم. در آن روز برگه‌ای بود که همه از روی آن تست می‌دادند. من هم تست دادم و آمدم بیرون؛ اما با خودم گفتم اگر قرار باشد دیده شوی باید کار متفاوتی انجام بدهی. طوری‌که تفاوت کارت احساس بشود. برگشتم و به مدیرانی که ایستاده بودند گفتم: من کاری به آن برگه‌ای که شما دادید ندارم، اجازه بدهید به شیوه خودم تست بدهم و رفتم در استودیو، هرچند استرس زیادی داشتم؛ اما تمام آنچه از بازیگری و اجرا بلد بودم ارائه دادم. لحظه پشت شیشه اتاق فرمان را نگاه کردم دیدم همه ایستادند و با دقت دارند من را نگاه می‌کنند. چند مدت بعد نتیجه تست آمد و من و خانم معصومه ایزد جو به‌عنوان نیروهای جدید رادیو پذیرفته شدیم.

چند سال هست که سابقه تهیه‌کنندگی رادیو را دارید و در تهیه برنامه‌ها تاکید شما بر چه موضوعاتی است؟

سابقه کارم حدود 21 سال است و چهار سال دیگر بازنشسته می‌شوم. در این مدت برنامه‌های مختلفی با ژانرها و رویکردهای مختلفی تهیه کردم؛ اما جدا از برنامه‌های تکلیفی که برای پر شدن استاندارد و ردیف‌کاری باید تهیه کنیم، خودم شخصاً به برنامه‌های اجتماعی با رویکرد خانواده و همچنین برنامه‌های نمایشی علاقه دارم.

در برنامه‌های خانواده هم رویکردم بیشتر زوج‌درمانی و بهبود روابط بین فردی در زندگی مشترک است. البته به مسائلی مثل فرزندپروری و ارائه الگوهای صحیح تربیتی یا مسائل حقوقی، انتظامی؛ پزشکی هم به‌طور مستمر می‌پردازیم

در کنار معرفی جاذبه‌ها و پتانسیل‌های بومی، چقدر به موضوع کودکان و زنان پرداخته‌اید؟

چون تمام این سال‌ها تقریباً به‌طور ثابت و مستمر تهیه‌کننده برنامه خانواده رادیو بودم، طبیعی است که عمده فعالیتم در حوزه زنان و کودکان بوده است. غیر الگوی خانواده و آمار بالای طلاق، این حساسیت را در حوزه برنامه‌سازی رادیو برای من دو چندان کرده است. برای همین به‌طور ویژه در زمینه زنان کار کردیم از مسائل حقوقی گرفته مثل شرایط ارث و نفقه و مهریه و حق طلاق و هبه و حضانت فرزند تا مسائل امنیتی مثل اصول حفظ امنیت مالی و اخلاقی زنان در فضای مجازی و حقیقی و یا در حوزه روانشناسی مثل اصول و روش‌های صحیح انتخاب همسر و ارتباط و انتخاب و امتداد و احیاناً انفصال و همچنین معرفی انواع اختلالات روحی مشکل‌ساز در حوزه خانواده و یا آموزش اصول تربیتی کودکان به زبان ساده مثل آموزش نوع رفتار با کودک و برخورد با مسائلی که خانواده‌ها به‌طور مکرر با آن روبرو می‌شنوند، مثل اضطراب جدایی کودک، خشم، پرخاشگری، لجبازی، رفتارهای تکانشی و انفجاری و شناخت و اقدام به‌موقع اختلالاتی نظیر اوتیسم، وسواس، اضطراب، بیش فعالی و اختلالات یادگیری...

در حال حاضر تهیه چه برنامه‌ای را در دست دارید و این برنامه با چه موضوعی تولید می‌شود؟

در حال حاضر به‌طور روتین برنامه سرگرمی آموزشی مسابقه رو تهیه می‌کنم و همچنین برنامه پنج‌دری که رویکرد اصلی آن حوزه اقتصاد است. تهیه نمایش‌های ماه محرم هم به‌صورت روتین انجام می‌دهم که هر روز یک موضوع در نمایش با موضوع فرهنگ و اتفاقات روزمره مردم استان، مطرح می‌شود. برنامه پنج‌دری رویکردش اقتصادی است و مسائل حوزه اقتصاد و اشتغال و تولید رو مدنظر قرار می‌دهد. یکی از بخش‌های مهم این برنامه آشنایی با سند گردشگری 2022 است که بر گسترش فرهنگ توریسم و گردشگری بر اساس قابلیت‌های استانی تاکید دارد. خبرهای استان، خبرهای ورزشی، خبرهای بخش علم و تکنولوژی، از دیگر بخش‌های این برنامه هستند.

خانم کتویی‌زاده از علاقه‌تان به رادیو بفرمایید و به نظر شما رادیو چقدر توانسته مخاطبان خودش را حفظ کند؟

این خیلی اتفاق خوبی است که شما دقیقاً در جایگاه شغلی قرار بگیرید که همیشه در رویایتان بوده است. درباره علاقه‌ام به کارم باید بگویم که سال‌های اول کارم در رادیو، به‌صورت حق‌الزحمه‌ای کار می‌کردم، کسانی که با این سیستم آشنایی دارند می‌دانند که نه حق بیمه‌ای پرداخت می‌شود و نه قول استخدام داده می‌شود، در طی سال‌هایی که به این صورت کار می‌کردم چند مورد استخدام رسمی با حقوق و مزایای خوب در اداره‌ها و بانک‌ها برایم پیش آمد؛ ولی چون دلم با رادیو بود، کارم را به‌صورت حق‌الزحمه‌ای ادامه دادم تا سال 83 که در آزمون استخدامی سراسری و کشوری صداوسیما شرکت کردم و رسماً نیروی سازمان شدم.

این‌قدر کار در رادیو برام جذاب و دوست‌داشتنی است که گاهی ساعت‌ها پشت سیستم تدوین هستم و یا در حال ضبط و یا نوشتن تکست نمایش و لحظه‌ای متوجه می‌شوم که وقت رفتن به خانه شده... در مورد اینکه رادیو چقدر توانسته است مخاطبانش را حفظ کند توضیحش مفصل است. به‌طورکلی وجود گوشی‌ها و دنیای بی‌مرز ارتباطی که فراهم کردند باعث شده تا تمام رسانه‌ها تا حدودی افت مخاطب داشته باشند؛ اما رادیو تعدادی مخاطب وفادار دارد که همیشه همراه رادیو هستند. از طرفی بحث مهم که همیشه مطرح بوده است. بحث سندیت و صحت کلام است. شما واقعاً نمی‌توانی هر خبری را که در فضای مجازی منتشر می‌شود باور کرد؛ اما وقتی خبری از رادیو منتشر می‌شود می‌توان به صحتش یقین داشت.

بیشترین نسلی که با رادیو ارتباط دارند کدام گروه است؟

سالمندان کماکان رادیو را به‌عنوان اولین گزینه اطلاع‌رسانی انتخاب می‌کنند این است که با این شکل اطلاع‌رسانی اخت پیدا کردند و تغییر و تحول در سنین بالا به‌ندرت اتفاق می‌افتد. از طرفی کار با سیستم‌های اطلاع‌رسانی دیگر شاید تا حدودی برای سالمندان مشکل باشد و این ویژگی مهم رادیو که هم رسانه آسان، ارزان و در دسترسی است. شما فرض کنید. برای دسترسی به خبرها یا باید یک گوشی داشته باشید یا تلویزیون و یا یک رادیو، بین این سه؛ رادیو هزینه نگهداری ندارد و مهم‌ترین ویژگی رادیو این است که رسانه واقع بحرانی است. در زمان حوادث طبیعی یا غیرطبیعی مثل سیل یا زلزله یا آتش‌سوزی که گاهی تمامی راه‌های ارتباطی و اینترنت و حتی برق قطع می‌شود. رادیو به‌عنوان تک رسانه قدرتمند می‌تواند تاثیر گذار باشِد.

به‌طور مثال در زمان دفاع مقدس، رادیو بدون رقیب، پیشتاز رسانه‌ها بود. خیلی از افراد الان دقیقاً به یاد دارند که رادیو در زمان دفاع مقدس چگونه عمل می‌کرد، اعلام آژیر قرمز یا سفید در هنگام قطع برق و زمان حمله، پخش برنامه‌هایی از جبهه و مصاحبه با رزمندگان، روحیه بخشی و تقویت حس حماسی رزمندگان، اعلام زمان عملیات بخشی از کارکردهای رادیو در زمان دفاع مقدس بود. این رسانه آن روزها با زندگی مردم عجین شده بود و این مساله را از انتظار و گوش‌به‌زنگ بودن مردم در اخبار و اطلاعات رادیو به‌خوبی می‌شد احساس کرد. برای همین است که دوران دفاع مقدس، به دوران طلایی رادیو در ایران معروف شد.

از دشواری‌های کار در رادیو بفرمایید؟

ببینید همان‌طور که اطلاع دارید بعضی از مشاغل رادیو در ردیف مشاغل سخت طبقه‌بندی می‌شوند. ازجمله تهیه‌کنندگی که به‌واقع فشاری که از نظر کاری و روانی به نیروی کار وارد می‌شود خیلی بیشتر از حد طبیعی است. شاید شما بعد از مدتی کار در محیط رادیو و به‌خصوص در استودیوی برنامه زنده، به لحاظ تجربه کاری، کارها رو بدون نقص انجام بدهید؛ اما آن استرسی که وارد می‌شود، به دلیل سختی کار، تاثیر خودش را می‌گذارد. برای آنکه از سختی کار رادیو و تهیه‌کنندگی یک برنامه بگویم بک برنامه زنده را در نظر بگیرید.

شما هم‌زمان باید حواستان به گوینده، مهمان، صدابردار، سامانه پیام کوتاه، دو خط تلفن مستقیم، تلفن مخاطبان، موسیقی‌ها، آیتم‌ها؛ کنداکتور پخش، انتخاب موسیقی، چینش و کنداکتور برنامه، ریتم برنامه، مدیریت زمان برنامه باشد که حقیقتاً کار مشکلی است. حالا این وسط گاهی مشکلاتی هم پیش می‌آید، مثلاً مهمان برنامه زنگ می‌زند و حضورش را کنسل می‌کند و یا دیر می‌آید. و یا ناگهان نیاز به یک ارتباط تلفنی ضروری هست و یا یکی از آیتم‌ها از لحاظ فنی مشکل پخش پیدا می‌کند و این نیازمند این است که یک تهیه‌کننده بتواند در لحظه همه این‌ها را مدیریت کند که حقیقتاً کار مشکلی است.

دوست دارید در آینده چه برنامه‌ای را بسازید و چرا تاکنون آن را تولید نکرده‌اید؟

چه سوال جالبی! اتفاقاً چند روز پیش داشتم به همین موضوع فکر می‌کردم، راستش در فکر ساخت یک مستند دریایی رادیویی هستم که می‌خواهم جدا از کارهای رادیویی روتین، برایش وقت بگذارم و با لذت این برنامه را بسازم. رادیو بوشهر در سال‌های قبل بسیار موفق‌تر بود، اما اکنون در کشور کم‌فروغ‌تر شده، دلیلش از دید شما چیست و راهکارتان برای بازگشت به دوره پرفروغ قبل چیست؟

دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد که من به یکی دو موردش اشاره می‌کنم. اولین مورد که گریبان گیر تمام رسانه‌های سنتی مثل رادیو و تلویزیون شده، وجود گوشی‌ها و فضای مجازی است که سرعت نشر اطلاعات و دسترسی به اخبار رو دوچندان کرده است. دلیل دیگری که به حوزه خود رادیو بوشهر برمی‌گردد اینکه رادیو بوشهر هم مثل هر سیستم دیگری نیاز به رفرش شدن و پوست‌اندازی دارد. در برهه‌ای، پیشکسوتان رادیو بازنشسته شدند مثل آقای سروری که نقطه قوتی برای رادیو بودند و نیروهای جوان‌تر کارشان رو شروع کردند. این نیروها دوران آموزش و کسب تجربه رو به‌مرور پشت سر گذاشتند و رادیو بوشهر مجدداً دارد باقدرت در بین رادیوهای کشور ظاهر می‌شود.

با توجه به مصادف شدن این گفت‌وگو با ایام سوگواری محرم، شما در انعکاس فرهنگ عاشورا و تبیین قیام امام حسین (ع) چه تمهیداتی داشتید؟

در ماه محرم من تهیه نمایش‌های حوزه فرهنگ عاشورایی و محرم رو با عهده‌دارم و سعی کردم هر روز با توجه به آداب مردم بوشهر، موضوعات ملموس و در دسترس رو دستمایه کار قرار بدم. به‌طور مثال درون‌مایه یکی از نمایش‌های من، خانواده‌ای است که سال‌ها پول زیادی صرف پخت نذری می‌کنند؛ اما امسال به این باور می‌رسند که به‌جای پخش نذری بین فامیل و آشنا، بین بچه‌های بی‌سرپرست پخش کنند.

نگین کتویی‌زاده از سال‌ها فعالیتش در رادیو چه آموخته و چه کسی در موفقیت‌های شما بیشترین نقش را داشته است؟

در سال‌های فعالیتم آموختم که اگر برنامه‌ای را که ساختم به دلم نشست، حتماً به دل مردم هم می‌نشیند شاید همین مساله باعث شده که گاهی خارج از چارچوب‌های برنامه‌سازی که حتماً هر آیتمی باید سر موعد خاصی پخش بشود، عمل کنم. مثال می‌زنم ما حتماً در برنامه خانواده باید گزارش و نمایش را پخش‌کنیم؛ و اگر این اتفاق نیافتد نمره برنامه در ارزیابی کم می‌شود. خاطرم هست که موضوع برنامه‌ای تغذیه و چاقی و لاغری بود. تلفن‌های زیادی داشتیم که مردم به‌صورت زنده و مستقیم از کارشناس سوال داشتند و فرصتی برای پخش گزارش و نمایش نبود.

برای من واقعاً تلفن‌های مردم مهم‌تر بود و می‌دانستم شاید برنامه نمره پایینی بگیرد بااین‌حال چون مخاطب جوابش را گرفته بود راضی بودم. نکته مهم دیگر اینکه به‌شدت به‌روز و اهل مطالعه باشم. تهیه‌کننده‌ای که اهل فیلم دیدن، تئاتر دیدن، مطالعه و به‌روز کردن اطلاعات خودش نباشد مثل این است که در خلاء برنامه می‌سازد. من الفبای کار را از استادم در رادیو شاهرخ سروری آموختم. البته کسانی که ایشان را می‌شناسند، با جدیت و سختگیری ایشان آشنا هستند اما استاد مسلم آموزش در حوزه رادیو هستند و سال‌های سال در کنار ایشان تجربه اندوختم.