نقش سوداگری در هنر امروز

به گزارش «سیرنگ»، مرتضی گودرزی دیباج مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری در روزهای قرار گرفتن در ایام دهه فجر و روزهای ایام فاطمیه درباره اتفاقاتی که در جریان هنرهای تجسمی پس از انقلاب اسلامی رخ داده و غفلت هایی که صورت گرفته و همچنین هنر دینی و کم و کیف گفتگو کرد.

گودرزی متولد ۱۳۴۱ بروجرد است. دکترای فلسفه هنر، فوق لیسانس نقاشی، لیسانس نقاشی و دیپلم اقتصاد اجتماعی دارد. عضو هیأت علمی دانشگاه سوره، محقق و پژوهشگر هنری، رییس مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های ایران، رئیس پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی از ۱۳۸۱، سردبیر مجله تخصصی بیناب از ۱۳۸۲ و رئیس مرکز هنرهای تجسمی از ۱۳۸۸ برخی از مسئولیت‌های این نقاش هستند. گودرزی تألیفات و مقالات متعددی در زمینه هنر به چاپ رسانده است، همچنین ایراد سخنرانی های مختلف در کنفرانس‌ها و دانشگاه های هنری در خصوص نقاشی مدرن، نقاشی سنتی، هنر مدرن، زبان نوین هنر جهانی، تناقض مدرنیته و ... از دیگر فعالیت های این هنرمند محسوب می شوند.

این پژوهشگر، هنرمند و استاد دانشگاه در بخشی از صحبت های خود بیان کرد: در این دوره که تنفس می کنیم از طرف سیستم ها و دستگاه های تحقیقاتی و رسانه ها و موسسات آموزشی و تربیتی نسبت به حوزه فرهنگ و هنر به شدت غفلت داریم. غفلتمان این است که آموزه های دینی و آموزه های بنیادین هنری را به شکل تدریجی از دوران کودکی آموزش نمی دهیم. ما بحث جدی در حوزه تربیت نسل ها داریم.

وی در ابتدای صحبت های خود در پاسخ به این پرسش که برآیند کلی هنر دینی در این سال ها را با توجه به انقلاب ما که یک انقلاب دینی و مذهبی بود چگونه می بینید، بیان کرد: در سال های اخیر نسبت به پرداختن به هنر دینی و انقلاب افت داشته ایم. گرچه در دهه اول انقلاب خوب عمل شده است. ما یک افت از نظر کمی و کیفی داریم و یک افت از این نظر که گویی یک جور بن بست را در این زمینه مقابل خود می بینیم و مضامین و مفاهیم و موضوعات به شکل نخ نما خود را نشان می دهند. در حالیکه از سوی دیگر با واژه های بزرگ و مهمی رو به رو هستیم اما در ذهن هنرمند این واژه ها آنقدر بزرگ می شود که بعضا دست نیافتنی و تشریح نشده به نظر می رسد و برای همین با خام اندیشی با آن رو به رو می شوند.

وی ادامه داد: نکته مهم این است که یک تعریف واحدی از هنر دینی نزد من نوعی و تک تک هنرمندان و مسئولان و آنچه عوام آن را هنر دینی می خوانند، وجود ندارد. حتی تعابیری که هنرمندان از هنر دینی می کنند با آنچه در محافل هنری رخ می دهد با هم فرق دارد متاسفانه. ما تنها خیال می کنیم سر واژه ها با هم توافق داریم در حالیکه اصلا اینگونه نیست. از همان اول زاویه اختلاف آغاز می شود و وقتی این بحث وارد سیاستگذاری و حمایت از پژوهش می شود دچار مشکلات عدیده می شویم. یکی از بزرگان می گفت ظلم به هر پدیده ای از ظلم به واژه ها آغاز می شود.

این پژوهشگر درباره اینکه آیا نمی شود به تعریف واحدی در این زمینه برسیم، گفت: ما وقتی می گوییم هنر دینی، اگر ندانیم داریم درباره چه چیزی صحبت می کنیم اتفاق وحشتناکی رخ می دهد. اما وحشتناک ترین اتفاق این است که در حال حاضر ما به هر فعالیت ذوقی هنر می گوییم در حالیکه اینطور نیست. ما یک اغنایی برای خودمان درباره این تعاریف درست کرده ایم که طبعات جبران ناپذیری دارد. بالغ بر سه دهه از انقلاب اسلامی می گذرد و ما هنوز در خوانش واژه ها و مفاهیم هنر و هنر دینی دارای چالش هستیم و یک گسست ادراکی میان واقعیت و حقیقت و کسانی که هنرمند هستند و از سیاستگذار تا هنرجو وجود دارد.

گودرزی دیباج اظهار کرد: موضوع دیگر درباره افت تولیدات در زمینه هنر دینی است. اگر ایام خاص نباشد ما هنر انقلاب و هنر دینی امان مجال بروز ندارند. در واقع به جز این ایام در زمان طولانی تر سال خبری از این نوع هنرها نیست. یک بخشی به مکانیسم تولید و خلق اثر هنری باز می گردد که ممکن است در ایام خاص جرقه های بیشتری درباره این مضامین در ذهن هنرمند زده شود و این طبیعی است اما ما چه مکانیسمی برای نمایش این آثار در طول سال در نظر گرفته ایم؟ در واقع از منظر سیاستگذاری و لجستیک امر پژوهش و آموزش و عرضه ضرورت ایجاد یک نظام مهندسی در همه عرصه های هنر احساس می شود و به دلیل تغییر شگرف جوامع امروز نسبت به جوامع قدیم باید راه حل های سریعی در این زمینه ها داده شود. هنرمند هم نیاز به ایجاد بستر مادی و معنوی دارد تا به خلق اثر دست بزند.