روایت خواندنی از خلق «دیزنی‌لند»

به گزارش سیرنگ همانطور که در قسمت های قبلی مرور کردیم فاصله میان اواخر دهه ۳۰ و اوایل دهه ۴۰ سال های پر باری برای دیزنی بود. سفید برفی و هفت کوتوله (۱۹۳۷)، پینوکیو (۱۹۴۰)، فانتازیا (۱۹۴۰) و دامبو (۱۹۴۱) و بامبی (۱۹۴۲) همگی از تولیدات این سال ها بود که نام و حساب های بانکی دیزنی را پر از اعتبار کرد اما روزهای سختی در پیش رو بود و بحران جنگ در آن سوی خانه سایه می گستراند و بحران  اعتصاب در خانه گریبان دیزنی را گرفت ولی دیزنی از این بحران نیز عبور کرد و حال در بخش پنجم این مقاله به دهه ۵۰ می رسیم و با هم مروری بر سرنوشت کمپانی دیزنی در این سال ها داریم.

سیندرلا (۱۹۵۰) اولین فیلم بلند دیزنی بعد از ۸ سال بود و نشان داد تولیداتی از این دست هنوز طرفداران بسیاری دارد. سیندرلا با بودجه ای دو میلیون دلاری بیش از ۸ میلیون دلار فروش کرد و بعد پروژه های زیان‌ده سال های اخیر که به واسطه جنگ و قطع دسترسی به بازارهای اروپا گریبان دیزنی را گرفته بود، خاطره درخشش  سفید برفی و هفت کوتوله (۱۹۳۷) را زنده کرد.

شخص والت دیزنی کمترین دخالت را در ساخت سیندرلا داشت و کار را به گروهی سپرد که هسته اولیه «۹ پیرمرد» ۹ Old Men را تشکیل می دادند. این گروه که والت آنها را به شوخی به این نام می نامید کارتونیست های ارشدی بودند که طی سال ها و دهه های بعد نقشی مهم و موثر در راهبری کمپانی داشتند و بعضی از آنها بعدها به کارگردانی روی آوردند. با مرگ «الی جانستون» در سال ۲۰۰۸ این گروه افسانه ای به تاریخ پیوست.

در این زمان والت به شدت مشغول پروژه مهم دیگری بود. جزیره گنج (۱۹۵۰) بر اساس رمانی به همین نام اولین فیلم کاملا Live-Action دیزنی بود که در انگلستان فیلمبرداری شد. لایواکشن سبکی از فیلمسازی است که کاراکترهای واقعی و انیمیشنی در کنار هم خط داستان را جلو می برند. این سبک بعد با پروژه رابین هود (۱۹۵۲) ادامه یافت.

کمپانی دیزنی که گویی به اجبار و تنگنا مدتی به کمون رفته بود در این سال ها فیلم های مهمی را پشت هم خلق کرد که هرکدام جایگاه ویژه ای در حافظه تاریخی سینمادوستان و گنجینه تاریخ فرهنگ جهان دارند.

 آلیس در سرزمین عجایب (۱۹۵۱) یکی از بهترین نسخه های اقتباسی از رمان لوئیس کارول بود که به صورت تمام انیمیشن و موزیکال ساخته شد؛ فیلمی فانتزی که والت دهه ۲۰ و ۳۰ برای ساخت آن کمین کرده بود و به جایی نرسید، اما بالاخره بلافاصله بعد از جنگ در سال ۱۹۴۵ پروژه ساخت آن را به جریان انداخت. آلیس در ابتدا واکنش های متناقضی از سوی منتقدان برانگیخت اما با مرور زمان ثابت کرد اثری بسیار جلوتر از زمانه خودش است و به یکی از شاخص ترین آثار کلاسیک دیزنی و اساسا کالت کلاسیک در مدیوم انیمیشن تبدیل شد.

پیترپن (۱۹۵۳) سیزدهمین انیمیشن بلند دیزنی، باز اقتباسی دیگر از رمانی به همین نام بود و با داستان گیرایش بیش از ۸۷ میلیون دلار فروخت. پیترپن آخرین فیلمی بود که دیزنی پخش آن را بر عهده کمپانی RKO گذاشت و بعد از این تاریخ، دیزنی با تاسیس کمپانی پخش Buena Vista زنجیره پخش آثارش را به دست گرفت.  این شاخه تازه تاسیس با پخش بیست هزار فرسنگ زیر دریا (۱۹۵۴) برای اولین بار کنترل کامل سیستم تولید و پخش فیلم های سینمایی را به دست دیزنی داد.

سرزمین قلعه های جادویی

دهه پنجاه اما در تاریخ دیزنی به جهتی دیگر نیز دوره ای خاص و نقطه عطف به حساب می آید چرا که والت دیزنی در این سال به یکی از رویاهای بزرگ و دیرین خودش جامه عمل پوشاند؛ پارک دیزنی لند.

ایده ساخت پارک تفریحی دیزنی لند به سال ها قبل تر باز می گشت. زمانی که با والت دیزنی با دخترهایش – دیان و شارون - به گریفیت پارک لس آنجلس می رفتند. والت با خود می اندیشید چرا نباید پارکی وجود داشته باشد که هم کودکان و هم بزرگسالان را با هم سرگرم کند. او همچنین به شدت تحت تاثیر زیبایی، تمیزی و طراحی باغ Tivoli  در کپنهاگ دانمارک و چند پارک دیگر در اروپا بود.

در ۱۹۵۲ او مجوز ساخت مجموعه ای تفریحی به مساحت ۳.۵ هکتار در بربانک کالیفرنیا و در مجاورت استودیوهای خود را به دست آورد. ایده اولیه او ساخت محلی سرگرم کننده برای استراحت کارکنان کمپانی و خانواده هایشان و همچنین توریست های کنجکاو و علاقه مند به کارتون های دیزنی بود. خیلی زود اما مشخص شد رویاهای والت، به فضایی بسیار بزرگتر نیاز دارد، جایی که بتوان در آن رود ایجاد کرد و کوه و آبشار ساخت. محلی که بتوان فیل های پرنده و فنجان های چای غول آسا و راکت ماه نورد را در قلعه ای بزرگ و اسرارآمیز جای داد.

با مشارکت وتحقیق گروهی از کارشناسان دانشگاه استنفورد، درختستان پرتقالی ۶۵ هکتاری در آناهایم کالیفرنیا خریداری و کار ساخت این سرزمین جادویی آغاز شد. او تیم طراحی خود را به تمام پارک های تفریحی در سراسر کشور فرستاد تا از نقاط قوت و ضعف آن برای پر بار کردن پروژه خود استفاده کنند. پروژه ای بزرگ و بسیار پر خرج که تنها هوشمندی والت دیزنی می توانست از پس آن تامین مالی آن بر آید.

 والت کار سختی برای جذب سرمایه افراد حقیقی داشت بنابراین او با خلاقیتی هوشمندانه و با استفاده از موج محبوبیت مدیوم تلویزیون در میانه دهه ۵۰ شویی تلویزیونی به نام دیزی لند برای شبکه ABC آمریکا تهیه کرد و عملا این ایستگاه تلویزیونی ثروتمند را در پروژه خود سهیم کرد. شوی دیزنی لند از انیمیشن های کوتاه و بلند و و کارهای قدیمی و ساخته های اختصاصی جدید تشکیل شده بود و به ویترین محصولات کمپانی مبدل گشت این شو از آن سال تا کنون پخش می شود و یکی از رکوردداران توالی پخش یک برنامه تلویزیونی در جهان است.

پروژه ساخت دیزنی لند نزدیک به یک سال طول کشید و والت شخصا با حساسیت و جزئی نگری فوق العاده بر مراحل ساخت آن نظارت کرد. او خود بسیاری از طرح ها و تصمیات را تغییر می داد به عنوان مثال او درباره جزییاتی با تیم طراحان ساخت جزیره تام سایر مخالفت کرد و عقیده داشت طراحان ایده او را منحرف کرده اند، بنابراین نقشه ها را به خانه برد و فردا طرح اصلاح شده را به دست مهندسان داد.

دیزنی لند، میعادگاهی نوین

سرانجام سرزمین جادویی دیزنی لند با بیست محوطه مختلف برآمده از داستان ها و انیمیشن های کمپانی در ۱۷ جولای ۱۹۵۵ با صرف هزینه ۱۷ میلیون دلار آماده افتتاح شد. روز افتتاح بیش از ۲۸۰۰۰ نفر در مراسم حضور یافتند، رقمی که بسیار بیشتر از دعوت شدگان رسمی مراسم بودند و هزاران نفر با ایستادن در صف، بلیت افتتاحیه را تهیه کردند و گروهی دیگر با بالا رفتن از حفاظ ها به داخل مجموعه آمدند. افتتاحیه اما آن جور که انتظار می رفت پیش نرفت و به یک مصیبت کامل تبدیل شد. موج گرمایی که از دو هفته قبل شروع شده بود در آن روز به اوج خود – ۴۰ درجه سانتی گراد – رسید که دمایی غیر طبیعی برای آن منطقه بود. کمبود آب مدیران دیزنی را مجبور کرد بین روشن بودن فواره های مجموعه و دایر بودن سرویس های بهداشتی یکی را انتخاب کنند که طبعا دومی بود. از آسفالت هایی که شب قبل ریخته شده بود هنوز بخار بلند می شد و کفش های پاشنه بلند خانم ها در آن گیر می کرد. این بلاها در کنار ازدحام و بی نظمی موجود کار را به جایی رساند که که والت و مدیران ارشد روز ۱۷ جولای را یکشنبه سیاه نامیدند. با این وجود جذابیت دیزی لند بسیار بیشتر از این بود که این شروع بی نظم و پر هیجان خللی در کارآن وارد کند و تا پایان آن سال بطور میانگین روزانه پذیرای ۲۰ هزار نفر از شیفتگان خود بود.

رویای والت فقید به حقیقت پیوسته بود. دیزنی لند هم اکنون بزرگترین و پربازدیدترین مجموعه تفریحی جهان است که تا کنون پذیرای بیش از ۷۰۰ میلیون نفر بوده است و ده ها هزار نفر مستقیم و غیر مستقیم در آن کار می کنند.

مجموعه دیزنی لند هم اکنون با تم های مختلف در دیگر نقاط دنیا همچون توکیو، پاریس، هنگ کنگ اوج اراده یک مرد برای تجلی رویاهایش را به رخ می کشد و به یکی از شاهرگ های درآمدی ابرکمپانی دیزنی تبدیل شده است. فصل نوین دیزنی آغاز شده بود.

ادامه دارد...