ضرورت راه‌اندازی بازارچه صنایع دستی در بوشهر

به گزارش «سیرنگ» به نقل از بامداد جنوب - الهام بهروزی: فاطمه مظفری بانویی است که دست‌ساخته‌هایش را در نهایت ظرافت و هنرمندی و با هارمونی خاصی با عنوان «ترمه» راهی بازار می‌کند که امروز از محبوبیت خاصی در حوزه زیورآلات برخوردار است. وی زاده سال ۶۴ در بوشهر و دانش‌آموخته رشته زبان و ادبیات فارسی است. مظفری به‌دلیل علاقه به ساخت زیورآلات و با اعتماد به توانایی، خلاقیت و استعدادش در این حوزه قدم نهاد و اینک بیش از ۹ سال است که محصولات دست‌ساز خود را که برگرفته از المان‌های بومی و ملی است، به بازار عرضه و از این طریق نقش بسزایی را در حوزه زیورآلات در بوشهر ایفا می‌کند.

زیورآلات یکی از مباحث و حوزه‌های بسیار مهم عرصه مد و لباس به‌شمار می‌رود که کارگروه مد و لباس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشراف به اهمیت آن در سال‌های اخیر کوشیده تا با شناسایی و حمایت طراحان و فعالان حوزه زیورآلات، بستر مناسب را برای تولید و شکل‌گیری زیورآلاتی مبتنی بر فرهنگ ایرانی‌اسلامی و متاثر از المان‌های بومی و ملی فراهم آورد. از این‌رو در جشنواره‌های معتبر عرصه مد و لباس، نظیر جشنواره بین‌المللی مد و لباس فجر و... بخشی به‌عنوان طراحی زیورآلات گنجانده شده است تا بدین شکل با توجه به ذائقه و سلیقه زنان و دختران این سرزمین استفاده از زیورآلاتی شکیل، منحصربه‌فرد و زیبا و متکی بر هویت ایرانی اسلامی فراگیر شود.

بدیهی است دنیای مد، دنیایی هیجان‌انگیز و متنوعی است؛ شاید از دید عوام هر مدی زیبا نباشد؛ اما بدون شک طراحان این حوزه با تعریف طرحی انتزاعی، با سود جستن از اکسسوری‌های عرصه مد و لباس ساده‌ترین طرح را به مدلی دلخواه در جامعه بدل می‌سازند.

اکسسوری (accessory) به هر گونه لوازم جانبی غیر از پوشاک که در کنار لباس‌های پوشیدنی استفاده می‌شود، گفته می‌شود. به عبارت دیگر، در زبان انگلیسی اکسسوری یعنی با اضافه کردن یک شیء به شیء دیگر آن را مفیدتر، زیباتر یا کاربردی‌تر جلوه دهیم. در حوزه مد و پوشاک اکسسوری یعنی وسایل ثانویه و جانبی که در کنار لباس‌های پوشیدنی استفاده می‌شود. به طور کلی به لوازم جانبی صنعت پوشاک، اکسسوری گفته می‌شود.

اکسسوری‌‌ها پوشیدنی یا حمل‌کردنی هستند و این واژه از قرن بیست و یکم در صنعت مد رواج یافت. اکسسوری‌های حمل شدنی شامل کیف پول و کیف‌های دستی، عینک آفتابی، بادبزن‌های دستی، چتر‌های آفتابی و چتر‌های معمولی، کیف جیبی، چوب‌های دستی و... می‌شود و اکسسوری‌های پوشیدنی نیز متشکل از کت، چکمه و کفش، دستمال گردن، کراوات، کلاه، کلاه‌های بی لبه، کمربند و بند‌های شلوار یا ساس بند، جوراب، دستکش، جواهرات، ساعت، دستبند، شال، روسری، جوراب و جوراب‌های ساق بلند است.

بدیهی است یکی از اکسسوری‌هایی که در حوزه مد و لباس نمود چشمگیری دارد، زیوراآلات است که امروز از تنوع و تعدد بسیاری برخوردار و طرفداران زیادی یافته است.

از آنجایی که «هنر نزد ایرانیان است و بس» امروز ما در حوزه طراحی زیورآلات توانسته‌ایم برندها و هنرمندان شاخصی را معرفی کنیم که دست‌ساخته‌ها و محصولات آنها بیش از آنکه به ظاهر افراد زیبایی ببخشد، معرف و ترسیم‌کننده تفکرات فرهنگی، اجتماعی، اقلیمی و اقتصادی این زادبوم است. بدون‌شک ایجاد و انطباق این زیورآلات با الهام از نمادهای فرهنگ ایرانی‌اسلامی دستاورد گرانسنگی است که در حوزه مد و لباس حاصل شده است؛ چراکه تولید زیورآلات شکیل و چشم‌نواز و دست‌ساخته‌های بی‌بدیل از سوی هنرمندان نقش شگرفی را در حفظ و تقویت فرهنگ و هویت ایرانی و اسلامی و ترویج الگوهای بومی و ملی از طریق مدسازی ایفا می‌کند و توسعه فرهنگی، اجتماعی و پویایی اقتصاد هنر را در پی خواهد داشت.

امروز در سراسر ایران در حوزه مد و لباس و به‌ویژه طراحی و ساخت زیورآلات شاهد تولید محصولاتی هستیم که حاصل آمیزش سلیقه، ایده‌پردازی و دانش هنرمندانی جوان و راغب است که زینت‌بخش وجود زنان و مردان شده و محصور و محدود مرزها نمانده و به فضاهای خارج مرزها رفته و مورد توجه و استفاده ملت‌های دیگر نیز قرار گرفته است.

استان بوشهر به‌واسطه فضای فرهنگی حاکم بر آن و برخورداری از هنرمندانی مستعد در عرصه زیورآلات توانسته خود را در کشور مطرح کند. در حال حاضر در این استان هنرمندان متعددی با ثبت برند در حوزه تولید و تجاری‌سازی زیورآلات و صنایع دستی مشغول به فعالیت هستند که از جمله آنها می‌توان به برند فیروززادگان اشاره کرد که مرزهای کشور را درنوردیده و در اروپا توانسته خود را مطرح کند؛ اما در کنار این برند ثبت‌شده، هنرمندانی نیز در این حوزه فعالیت دارند که هنوز برندی را به ثبت رسمی نرسانده‌اند؛ اما با وجود این توانسته‌اند تحولی را در سلیقه زنان جنوب در استفاده از زیورآلات ایجاد کنند که از جمله آنها می‌توان به دست‌ساخته‌های «ترمه» اشاره کرد.

فاطمه مظفری بانویی است که دست‌ساخته‌هایش را در نهایت ظرافت و هنرمندی و با هارمونی خاصی با عنوان «ترمه» راهی بازار می‌کند که امروز از محبوبیت خاصی در حوزه زیورآلات برخوردار است. وی زاده سال ۶۴ در بوشهر و دانش‌آموخته رشته زبان و ادبیات فارسی است. مظفری به‌دلیل علاقه به ساخت زیورآلات و با اعتماد به توانایی، خلاقیت و استعدادش در این حوزه قدم نهاد و اینک بیش از ۹ سال است که محصولات دست‌ساز خود را که برگرفته از المان‌های بومی و ملی است، به بازار عرضه و از این طریق نقش بسزایی را در حوزه زیورآلات در بوشهر ایفا می‌کند.

وی به‌تازگی نمایشگاهی را به‌مناسبت دو عید قربان و عید غدیرخم در بوشهر از ۱۹ تا ۳۱ مردادماه در گالری صنایع دستی واقع در میدان امام بوشهر دایر کرده که تازه‌ترین دست‌ساخته‌های خود را در آن عرضه کرده است. به بهانه برگزاری این نمایشگاه گفت‌وگویی را با این بانوی هنرمند و فعال عرصه زیورآلات صورت داده‌ایم که خواندن آن در ادامه خالی از لطف نیست.

خانم مظفری نخست برای ما بفرمایید در این نمایشگاه چه محصولاتی را به نمایش گذاشته‌اید؟

در این نمایشگاه زیورآلاتی شامل گردن‌‌آویز، دست‌بند، گوشواره، پابند (خلخال)، انگشتر و... به نمایش گذاشته شده که از مروارید، صدف، صدف لاک‌پشتی، سنگ‌های قیمتی چون عقیق، فیروزه، یشم و...، برنج و... ساخته شده است که البته در ساخت آنها از یک‌سری رنگ‌ها و مهره‌های طلایی استفاده کرده‌ام تا با تنوع‌بخشی به دست‌ساخته‌هایم بتوانم همپای با ذائقه به‌روز شدن مشتری ظاهر شوم و نظر و رضایتمندی آنها را در این زمینه تامین کنم.

در طراحی آنها بیشتر از کدام طرح‌ها یا نمادها الهام می‌گیرید و آیا طرح‌های ارائه شده مورد پسند خریداران است؟

ببینید ساخت تمام این زیورآلات تلفیقی از هنر مدرن و طرح‌های کلاسیک است؛ طرح‌های کلاسیک در حوزه زیورآلات در ایران عمدتا در بردارنده هویت و تمدن ایرانی اسلامی است که در نوع خود کم‌نظیر و منحصربه‌فرد است؛ اما برای نسل امروز نیاز به نو شدن و تلفیق شدن با طرح‌های جدید دارد از این‌رو در بیشتر دست‌ساخته‌ها از جمله گردن‌آویزها، دستبندها، گردنبندها و... سعی کرده‌ام با تکیه بر طرح‌های ایرانی‌اسلامی نوگرایی هم تجربه کنم که خوشبختانه بیشتر طرح‌ها با استقبال خوبی از سوی مشتریان روبه‌رو شده است؛ مثل زیورآلاتی که از جنس صدف، مروارید، صدف لاک‌پشتی هستند و ریشه در اقلیم جنوب دارند.

با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه و کم شدن قدرت خرید مردم، شما در تعیین قیمت‌های دست‌ساخته‌های خود چقدر سعی کردید متناسب با توان اقتصادی آنها تصمیم‌گیری کنید؟

با توجه به اینکه بخش اعظم مواد اولیه این محصولات را ما از بیرون از استان تهیه می‌کنیم، بدون شک هزینه زیادی را برای خرید آنها متقبل می‌شویم و با توجه به تورم و گرانی قیمت مواد اولیه بیشتر دست‌ساخته‌ها سه یا چهار برابر شده؛ اما با وجود آن به‌منظور افزایش قدرت خرید مشتری نهایت سعی خود را کرده‌ام که در قیمت‌گذاری محصولاتم جانب انصاف را رعایت و با سود بسیار اندکی عرضه کنم که در این زمینه عمدتا مشتریان رضایت دارند.

استقبال از نمایشگاه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

با توجه به اینکه این نمایشگاه در فصل گرما برپا شد و این فصل عموما بوشهری‌ها به مسافرت می‌روند اما نمایشگاه با استقبال روبه‌رو شده و مشتریان دائمی که دارم اکثر از نمایشگاه بازدید و خرید داشته‌اند؛ چراکه مدت‌ها بود نمایشگاهی برگزار نشده بود در این حوزه و می‌طلبد اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با توجه ویژه به حوزه زیورآلات و صنایع دستی هنرمندان و فعالان این عرصه را مورد حمایت قرار بدهد. برگزاری نمایشگاه‌ها تاثیر ماندگاری در پویایی اقتصاد هنر و صنایع دستی ندارد و اثرگذاری آن موقتی است. اگر مکان ثابتی به‌عنوان بازارچه صنایع دستی در استان تعریف شود، بدون شک انگیزه ما بری ادامه کار بیشتر خواهد شد.

به راه‌اندازی بازارچه صنایع دستی در استان اشاره کردید که متاسفانه با توجه به جاگیری صنایع بومی شاخص و برخورداری از هنرمندان مطرح در حوزه صنایع دستی و شاخه‌‌های هنری متعدد هنوز استان ما از این ظرفیت بی‌بهره است، فکر می‌کنید راه‌اندازی بازارچه صنایع دستی می‌تواند در پویایی اقتصادی استان نقش‌آفرین ظاهر شود؟

بدون‌شک راه‌اندازی بازارچه صنایع دستی در استان نقش مانایی را در توسعه اقتصاد هنر ایفا خواهد کرد؛ شما به شهرهایی چون اصفهان، شیراز، همدان، یزد، تبریز، قزوین و... نگاه کنید، این شهرها سال‌های سال است که از بازار مخصوص صنایع دستی بومی برخوردارند که نقش شگرفی را در اقتصاد آن منطقه ایفا می‌کند! افزون بر آن این بازارچه‌ها تبدیل به یک جاذبه فرهنگی هنری برای این شهرها شده است؛ این در حالی است که ما در بوشهر چنین فضایی را در بافت تاریخی شهر داریم و با وجود این‌که در این چند سال بارها از راه‌اندازی آن سخن به میان آمده؛ اما شاهد اقدام جدی در این زمینه نبوده‌ایم و وعده مسوولان میراث در این باره تنها در حد حرف باقی مانده!!! نمی‌دانم دلیل این تعلل چیست؛ اما بر این باور هستم که راه‌اندازی بازارچه صنایع دستی می‌تواند جانی پررمق به صنایع دستی و بومی استان بدهد. امیدوارم سپرست جدید اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان به این مطالبه توجه جدی نشان دهد؛ چراکه توجه به این حوزه خواه ناخواه به توسعه گردشگری فرهنگی استان کمک خواهد کرد.

خانم مظفری با توجه به فعالیت جدی شما در عرصه زیورآلات آیا به عضویت صندوق هنرمندان درآمده‌اید یا مشمول بیمه هنرمندان صنایع دستی شده‌اید؟

متاسفانه هر چند سال‌هاست در این زمینه فعالیت دارم و با وجود اینکه از سوی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اسم ما در لیست بیمه هنرمندان عشایر و روستایی قرار گرفت؛ اما بنا به دلایلی با بیمه ما از سوی تامین اجتماعی موافقت نشد و هرچه هم پیگیری کردیم نتیجه نداد. امیدوارم مسوولان تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز راهی برای این مشکل پیدا کنند و هنرمندان را جدی‌تر بگیرند.

حمایت اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان را در زمینه حمایت از صنعتگران و هنرمندان چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ببینید هر چند در این دو سه سال اخیر تلاش شده تا از هنرمندان حمایت خوبی صورت بگیرد؛ اما باید بگویم این حمایت‌ها نه کافی بوده و نه رضایت‌بخش!!! صرفا با توجه به هنرمندان خاص نمی‌توان نمره خوبی به این مجموعه داد؛ چراکه زمانی می‌توانیم بگوییم که حمایت‌های صورت گرفته رضایت‌بخش است که بدون تبعیض و بر اساس ضابطه صورت گرفته باشد و مشمول همه هنرمندان شود. ما فعالان صنایع دستی انتظار داریم که اگر قرار است امتیازی به هنرمندان تعلق بگیرد همگانی باشد و نگاه سلیقه‌ای حذف شود. چون هر هنرمندی توانمندی‌های خاص خودش را دارد که امیدوارم این مطالبه ما جدی گرفته شود.

خب خانم مظفری برگردیم به زیورآلات که از ملحقات دوست‌داشتنی و پرکاربرد بانوان است؛ از دید شما زیورآلات چقدر عرصه مد و لباس توانسته مطرح و مورد توجه واقع شود؟

سوال خوبی است. بدیهی است که زیورآلات یکی از اکسسورهای مهم این حوزه به شمار می‌رود که همیشه و همواره به عنوان وسیله‌ آرایشی و تزئینی در دوره‌های مختلف مورد استفاده زنان و مردان بوده است. با توجه به اینکه زیورآلات در جایگاه ظریف‌ترین نوع هنرها همچون آیینه‌ای تمام و کمال، تجلی‌گاه نقشمایه‌هایی هستند که گستره وسیعی از مفاهیم بنیادین و نمادین را در بر می‌گیرند و ریشه در کهن الگو‌ها دارند، جزء جدایی‌ناپذیر زندگی بشر است و در عرصه مد و لباس بسیار حائز اهمیت است؛ به‌گونه‌ای که امروز در بسیاری از رویدادهای معتبر حوزه مد و لباس بخشی مجزا را به خود اختصاص داده است. اگر دقت کرده باشید در چند سال اخیر زیورآلات دست‌ساز توانسته بازار خوبی بیابد؛ چراکه این زیورآلات با ریشه‌های فرهنگی ما پیوند محکمی دارند و به‌دلیل زایایی و انعطاف‌پذیری که دارد متناسب با طرح و مدل لباس می‌تواند طراحی و تولید شود که بیشتر زیورآلات صنعتی و ماشینی از این ویژگی بی‌بهره هستند.

در طراحی زیورآلات چه معیارهایی را باید رعایت کرد؟

خب ببینید، در طراحی زیورآلات بیش از هر چیز باید نیاز و طبع استفاده‌کننده آن را باید شناخت؛ اما ورای این مورد، یک‌سری معیارهای تخصصی و اصولی وجود دارد که اگر در جواهرسازی و زیورآلات سازی رعایت شود، بدون شک طرح انتخابی با توفیق همراه خواهد بود که این اصول به این شرح هستند: استفاده از عناصر ایرانی اسلامی درطرح، رعایت اصول ارگونومی، قابلیت تولید و رعایت استانداردهای فنی زرگری، فلسفه طرح، بهره‌گیری خلاقانه از مواد و گوهرها و خلاقیت، نوآوری و اصالت طرح.

سخن پایانی؟

از شما سپاسگزارم که این فرصت را در اختیار من گذاشتید. در پایان باید اشاره کنم که رسانه ملی در معرفی و تجاری‌سازی زیورآلات بومی و ملی می‌تواند نقش شگرفی ایفا کند، همان‌گونه که گردنبند «مرغ آمین» در سریال «شهرزاد» به یک برند تبدیل شد، بدون شک دیگر زیورآلات هم با یاری صنعت فیلم و مساعدت صدا و سیما می‌تواند مطرح شود و نگاه مردم را بیش از پیش به خود معطوف سازد.