جهانی فکر می‎کنم اما بومی عمل می‎کنم
سیرنگ: ایران سرزمینی است که در دل خود صنایع دستی بی‎نظیری جای داده و خالق آنها اقوام بافرهنگ و اصیلی است که با الهام از طبیعت و باورها و سلیقه خویش آنها را آفریده‌اند؛ صنایعی که نه تنها شکیل و زیبا هستند، بلکه از کیفیتی بالایی برخوردارند.
كدخبر: id-5683
تاريخ: 2018-07-30 07:39:56

به گزارش «سیرنگ» به نقل از بامداد جنوب - الهام بهروزی: ایران سرزمینی است که در دل خود صنایع دستی بی‎نظیری جای داده و خالق آنها اقوام بافرهنگ و اصیلی است که با الهام از طبیعت و باورها و سلیقه خویش آنها را آفریده‌اند؛ صنایعی که نه تنها شکیل و زیبا هستند، بلکه از کیفیتی بالایی برخوردارند. این صنایع گاه آنقدر منحصربه‌فرد و مجذوب کننده هستند که نگاه هر گردشگری را به خود مشغول می‎کنند، چراکه بیشتر آنها ملون و در نهایت ظرافت و با دستانی خلاق و هنرمند پا به عرصه هستی گذاشته‌اند.

بارها در گزارش‌های متعدد اشاره شده است، استان بوشهر که در جنوب ایران‌زمین بر کرانه خلیج فارس جاخوش کرده است، منطقه‌ای هنرخیز است و دارای صنایع دستی منحصربه‌فرد و شاخصی است. یکی از صنایعی که از دیرباز در این خطه وجود داشته و به‌صورت اجدادی به نسل‌های بعد منتقل شده، صنعت صدف‌سازی است که عمده مواد اولیه آن در ساحل ماسه‎ای خلیج بیکران فارس یافت می‎شود. زندگی بومیان این منطقه عجیب با دریا گره خورده، به‌گونه‌ای که به‌وضوح می‌توان رد پای آن را در گوشه گوشه زندگی اهالی جنوب دید؛

 
 سفره‌هایشان بیشتر اوقات حاوی رزقی دریایی است و خانه‎هایشان مزین به صدف‌ها و گوش‌ماهی‌هایی است که دریا سخاوتمندانه آنها را بر ساحلش پراکنده ساخته و اما آنها چه هنرمندانه با همدستی طبیعت و قریحه بی‌بدیلشان، آثار تزئینی و دیدنی خلق کرده‎اند. این دست‎ساخته‌ها همیشه مورد اقبال همگان واقع شده‌ اما بدیهی است که تنوع لازمه یک هنر است و هر زمان هنری به ورطه تکرار می‎افتد، خطر کسادی بازارش وجود دارد، پس می‌طلبد به‎منظور حفظ بازار فروش صنایع دستی سنتی سیاست‌های اندیشیده و اجرائی شود که به رونق آن بیفزاید.
 
از این‌رو، تلفیق هنرهای سنتی با سبک‌های مدرن راهی برای گزیر از تکرار و یکنواخت شدن این صنایع است. صنایع دریایی چون صدف‌سازی، صنعتی زایا و سیال است و این قابلیت را دارد که با هنر دیگری آمیخته شود و طرحی نو دراندازد. نظیر آنچه زهرا بصری، صدف‎ساز خلاق و توانمند هم‌استانی آن را تجربه کرده و موفق شده در سال گذشته نشان ملی را در زمینه صنایع دستی دریایی دریافت کند.
 
او با ترکیب هنر صدف‌سازی و نقاشی آثاری را خلق کرده که در نوع خود تازگی دارد و مناسب ورود و تزئین خانه‎های مدرن و فانتزی است. وی دانش‌آموخته رشته هنرهای سنتی (از مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی تهران) و همچنین رشته طراحی پارچه و لباس از دانشگاه علم و فرهنگ تهران در مقطع کارشناسی ارشد است. بصری در سال 96 موفق شد برای نخستین بار نشان ملی صنایع دستی را برای استان بوشهر کسب کند.
 
Thumbnail
 
 اثر وی که حائز این مقام شده، تصویری از ماه با عنوان «آوای صلح» است که با تلفیق نقاشی و صدف خلق شده است. این بانوی هنرمند تا کنون در جشنواره‌های متعدد صنایع دستی و هنرهای تجسمی حضور داشته و موفق شده عناوین برتر بسیاری از این رویدادها را از آن خود کند، نظیر کسب رتبه سوم نگارگری (گل و مرغ) در دومین جشنواره صنایع دستی دانشجویی، مقام دوم در رشته نگارگری (گل و مرغ) در دومین جشنواره هنرهای تجسمی استان بوشهر و... . بصری هم‎اکنون مدرس دانشکده فنی و حرفه‌ای الزهرای بوشهر، عضو هیات مدیره صنایع دستی هنرپویان دستان بوشهر و همچنین عضو گروه مرمت و بازسازی نسخ خطی، اشیا و آثار هنری گنجینه است.
 
او فعالیت هنری‎اش را با یادگیری نگارگری (گل و مرغ) زیر نظر روح‎الله جهان‎بین آغاز کرده و در ادامه طراحی سنتی را زیر نظر پرویز اسکندرپور و مرمت آثار لاکی گل و مرغ، نسخ خطی، آثار و اشیا هنری را از علی میرآبادی آموخته است. گفت‌وگویی را با زهره بصری صورت داده‎ایم که شما را به خواندن آن در ادامه دعوت می‎کنیم.
 
 خانم بصری نخست برای ما بگویید چطور شد که به حوزه صنایع دستی جذب شدید؟ 
 
بعد از اخذ دیپلم در رشته تجربی با توجه به علاقه‎ای که به هنر داشتم، تصمیم به ادامه تحصیل در رشته هنر گرفتم.  مدتی در انجمن هنرهای تجسمی دوره نقاشی ایرانی و نقاشی گل و مرغ را زیرنظر استاد روح‌الله جهان‌بین (استاد برجسته نقاشی ایرانی) گذراندم، سپس در رشته صنایع دستی در  دانشگاه پذیرفته شدم و این رشته را تا مقطع کارشناسی ارشد ادامه دادم.
 
در این حوزه شما به کدام صنعت بیشتر علاقه‌مند شدید، چرا؟
 
گل و مرغ و نقاشی ایرانی اولین گزینه انتخابی من بود به‌دلیل این‌که از نظر فضا و اجرا با روحیه من متناسب بود.
 
شما از صدف‌سازی اقبال ویژه‌ای کردید تا جایی که این صنعت سنتی را به شکلی متفاوت و مدرن ارائه می‌دهید، چگونه به این نتیجه رسیدید؟
 
صنایع دستی دریایی در استان بوشهر سابقه‌ای دیرینه دارد و افراد زیادی در این رشته زحمت فراوانی کشیده‌اند که زحمات آنها را نباید نادیده گرفت. من با تاثیر از هنرمندان پیشگام ایرانی به‌طور اعم و هنرمندان بوشهری به‌طور اخص از جمله استاد حسین موسوی‎نژاد (نقاش و مجسمه‌ساز)و آقای داریوش غریب‎زاده (فیلمساز مطرح هم‌استانی) تصمیم گرفتم جهانی فکر کنم و منطقه‌ای و بومی عمل کنم. با سرلوحه قرار دادن این تفکر و با توجه به تجربه‌ای که در نقاشی ایرانی داشتم، پس از آشنایی با ظرفیت رشته صنایع دستی دریایی این دو رشته را با هم تلفیق کردم و آثار جدیدی را ارائه دادم.
 
شما در این حوزه با خلق یک اثر موفق شدید نشان ملی را از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دریافت کنید، این نشان به چه آثاری تعلق می‌گیرد و این موفقیت چقدر به انگیزه شما برای فعالیت در این حوزه افزود؟
 
اعطای نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی هر دو سال یک‌بار از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در کشور برگزار می‎شود. داوری و انتخاب آثار در دو مرحله استانی و کشوری از سوی کارشناسان و متخصصان انجام می‌گیرد و نشان به آثاری تعلق می‌گیرد که از نظر خلاقیت، طراحی، اجرا و کیفیت در سطح بالایی باشند. در این دوره به‎عنوان نخستین بار یک اثر از صنایع دستی دریایی استان بوشهر موفق به دریافت نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی شد. در ابتدا با انرژی زیادی کار را آغاز کردیم و با لطف خداوند و دعای خیر خانواده آثار به سرعت مورد استقبال اقشار مختلف جامعه قرار گرفت. از این‌که آثار ما از سوی اساتید فن و هنر شایسته احراز نشان ملی تشخیص داده شد، مایه خرسندی و دلگرمی است که کسب این موفقیت ادامه این راه پرنشیب و فراز را برای ما آسان‎تر می‌کند.
 
باید اعتراف کنیم صنایع دستی استان بوشهر در دوره خانم مهدی‌زاده تکانی به خود داده است و در بسیاری از حوزه‌ها با وجود عرضه سنتی آنها، بخشی هم به شکل تلفیقی و مدرن وارد بازار می‌شود که این اقدام در جذب نگاه مردم تاثیر مطلوبی داشته است، نظر شما به‌عنوان یک هنرمند و صنعتگر در این باره چیست؟
 
حضور خانم مهدی‌زاده در معاونت صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یکی از اتفاقات بسیار ارزشمند بود، چراکه وی با ایده و کارهای جدید باعث شد صنایع دستی استان بوشهر جانی تازه در راه معرفی و عرضه بگیرد. جا دارد تشکر ویژه‌ای از وی و آقای امیرزاده، مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان داشته باشم که به‌یقین اگر حمایت‌هایشان نبود به این نتایج نمی‎رسیدیم.
 
راهکار شما برای رونق بازار صنایع دستی استان چیست و فکر می‌کنید راه‌اندازی بازارچه دائمی صنایع دستی در استان چه کمکی به رونق صنایع دستی بومی می‌کند؟
 
در کنار تولید آثار باکیفیت، بازاریابی، شناسایی بازار هدف، صادرات، معرفی و تبلیغات و عرضه از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در رونق صنایع دستی هستند و بازارچه دائمی یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در رونق صنایع دستی استان است که علاوه بر برآورده کردن نیازهای درون استان، می‎تواند یکی از جاذبه‌های گردشگری نیز باشد.
 
قبلا صنایع دستی بومی سهم زیادی در زندگی مردم ایفا می‌کرد اما با مدرن شدن زندگی سهم این صنایع کمتر شد و متاسفانه صنایع ماشینی و صادراتی کم کم جای آن را در زندگی ایرانیان گرفت، از این‌رو، سازمان میراث فرهنگی کوشید برای پررنگ شدن صنایع دستی در زندگی مردم طرح‌های را پیش‌بینی و اجرائی کند که یکی از آنها طرح خانه ایرانی است، شما چقدر به توفیق این طرح در جذب نگاه مخاطب به صنایع دستی سنتی و ورود این صنایع به زندگی مدرن امروز امیدوار هستید؟
 
خانه ایرانی یکی از گمشده‌های زندگی امروزی ایرانیان است. در بوشهر بن‌مایه‌های خانه‎های قدیم بوشهری حفظ شده و یک مرجع تکرار شونده است. از لابه‌لای صفحات مجازی احساس نوستالژی افراد نسبت به خاطرات گذشته، خانه‎های و کوچه‌های قدیمی به‌خوبی مشخص است. با احیای چندین خانه با کاربری کافه، رستوران، اقامتگاه گرایش افراد به این سمت بیشتر مشخص شد. چنانچه خانه‎های آپارتمانی نیز با نمای سنتی و طراحی داخلی سنتی بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند؛ با توجه به این مسائل می‎توان آینده موفقی برای طرح «خانه ایرانی» متصور بود.
 
از دید شما رونق صنایع دستی چقدر می‌تواند به رونق صنعت توریسم در استان کمک کند؟ 
 
صنایع دستی و توریسم ارتباط مستقیم با هم دارند. شواهد چنین گواهی می‌دهند که گردشگری تاثیر بیشتری روی رونق صنایع دستی دارد. سوغات‎هایی که گردشگران تهیه می‌کنند، به‌طور معمول از صنایع دستی بومی و مواد غذایی تهیه شده در منطقه هدف سفر است. برای مثال، میدان نقش جهان اصفهان، جاذبه گردشگری مرکب از آثار تاریخی، بازار عرضه صنایع دستی، اقامتگاه سنتی یکی از موفق‎ترین جاذبه‎های گردشگری ایران به حساب می‌آید. پس می‌توان اماکن دائمی عرضه صنایع دستی را از مهم‎ترین جاذبه‌های توریستی هر منطقه به حساب آورد.
 
سخن پایانی؟
 
در پایان لازم می‌دانم از فعالیت گروهی پریا حمزئیان، شیرین بهرامی، فاطمه دهداری، مریم کامرانی‌نیا، فاطمه رضایی و سمیرا بصری تشکر کنم که زحمات بسیار در به بار نشستن اهداف ما کشیده‌اند.
 
یادآوری می‌شود، صنایع دستی مقوله‎ای است که می‎توان با توجه به آن اشتغال‌زایی و صنعت گردشگری را توسعه و به اقتصاد این دیار رونق داد. فرصتی که می‎تواند نقش بسزایی را در جهانی شدن روستاها یا شهرهای استان ایفا کند.